Marmaray'da Son 5 Yılda 29 İntihar Vakası

Editör Notu: Bu makale intihar konusunu ele almakta ve yaşamlarına son vermiş kişilerle ilgili ayrıntılar içermektedir. Eğer intihar düşünceleri yaşıyorsanız veya tanıdığınız birinin bu durumda olabileceğinden endişe ediyorsanız, yardım kaynakları mevcuttur.

MARMARAY

2021'den bu yana Marmaray hattında 29 intihar ya da intihar girişimi yaşandı. Bunların 20'si ölümle sonuçlanırken, vakalar belirli duraklarda yoğunlaştı.
İstanbul'un iki yakasını birbirine bağlayan Marmaray hattı, her gün milyonlarca yolcuyu taşıyor. Ancak aynı hat, son beş yılda başka bir yolculuğun da sessiz bir tanığı oldu: Ölüm yolculuklarının.
Zira 2021 ile 2025 yılları arasında Marmaray istasyonlarında, kayıtlara geçen en az 29 intihar ya da intihar girişimi yaşandı. Öyle ki bazı istasyonlar adeta bu ölümlerin merkezine dönüştü. Yenikapı, Ayrılık Çeşmesi ve Bostancı, en fazla ölümün yaşandığı duraklar olurken, vakalar en çok haftanın başında ve sabah saatlerinde meydana geldi. Ancak tüm bunlara rağmen kamuoyunun bu vakalardan haberdar olması ise çoğu zaman mümkün olmadı. Çünkü Marmaray yönetimi, bu olayları ya yalnızca üzücü bir olay diye duyurdu ya da hiç duyurmadı bile.

Her şey bir anda oldu

Her şey bir anda oldu. Tarih, 30 Ekim 2021. Soğuk bir sonbahar akşamı, saat 18.18. Marmaray, her zamanki Halkalı-Gebze seferini yapmak üzere raylarda ilerliyordu. Ancak o gün her zamanki rutinini yapan sadece o değildi. Bir yurttaş da yorucu bir günün ardından iş çıkış saatinde, evine gitmek üzere Marmaray Bostancı istasyonuna doğru yürüyordu.

Marmaray treni Suadiye istasyonundan ayrıldığı sırada o yurttaş da Bostancı istasyonundaki turnikelere İstanbulkartı’nı okutup perona doğru ilerlemeye başladı. Yaklaşık bir dakikalık bekleyişin ardından trenin ışıkları göründü. Hızla yaklaşan treni gören yurttaş, sakin adımlarla sarı çizgiye doğru ilermeye başladı.

Sonrasında her şey bir anda oldu. Tren tam yavaşlamaya başlayacaktı ki, peronun en ucunda, trenle peronun kesiştiği noktada bekleyen yurttaş, trenin hız kaybetmesine fırsat vermeden attı kendini raylara doğru. Önce trene çarptı, ardından da çarpmanın etkisiyle ileri savrularak trenin altında kaldı.

İntihar vakaları katlanarak artıyor

Açık kaynaklardan edindiğimiz verilere göre 2021'de yalnızca bu iki vaka yaşandı. Ancak sonraki yıllarda hem intihar girişimi hem de ölü sayısı giderek arttı.
2023'te de intihar girişimi sayısı 2022'ye kıyasla iki kattan fazla artarak yediye çıktı. Bu girişimlerin dördü başarıya(!) ulaştı ve intihara kalkışanlar yaşamını yitirdi.

İntihar girişimleri hafta sonuna doğru arttı

2021 - 2025 tarihleri arasında intihar vakalarının en fazla yaşandığı gün ise cumartesi (9).

Marmaray Hattı

Marmaray hattı boyunca yaşanan intihar vakalarının lokasyonları

STEP 10.1

30 Mart'ta Ayrılık Çeşmesi istasyonunda yaşanan vakada intihara kalkışan kişinin akıbeti bilinmiyor.

STEP 10.2

23 Haziran'da Ataköy istasyonunda yaşanan vaka ölümle sonuçlandı.

STEP 10.3

9 Ağustos'ta ise Güzelyalı ve Darıca duraklarında benzer vakalar meydana geldi.

2024'te neredeyse her ay bir intihar vakası yaşandı

İntihar vakalarının aylara göre dağılımındaysa 2024 yılı öne çıktı. Zira 2024'te, özellikle yılın ilk beş ayında düzenli olarak her ay en az bir intihar vakası yaşandı. Yıl genelinde 12 ayın dokuzu intihar girişimlerine sahne olurken; sadece Haziran, Temmuz ve Eylül ayları herhangi bir intihar vakasının yaşanmadığı aylar oldu.

STEP 12.1

Öteki tarafın Yenikapı'sı: Dört yılda sekiz intihar vakası yaşandı

STEP 12.2

Peki bu vakalar en çok hangi istasyonlarda yoğunlaştı?

STEP 12.3

Özellikle Yenikapı, Bostancı ve Ayrılık Çeşmesi, son beş yılda en çok intihara sahne olan istasyonlar konumunda. Öyle ki 29 vakanın 17'si, yani yüzde 62'si bu üç istasyonda yaşandı.

STEP 13.1

Bu intihar vakalarına dair resmi açıklamalar ise sınırlı bir iletişim pratiğine işaret ediyor. Zira Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na bağlı Marmaray'ın resmi X (Twitter) hesabı, bu vakaların 23'ünü kamuoyuna duyururken, diğer yedi vakadan dördünü önce duyurup sonra sildi. Marmaray, iki intihar vakasını ise hiç duyurmadı.

STEP 14.1

Metro istasyonlarında da durum farklı değil: 2024'te zirve yaptı

DÜNYA ÖRNEKLERİ: METRO GÜVENLİĞİNDE BAŞARILI UYGULAMALAR

Dünyanın farklı metropollerinde tren hatlarında yaşanan intihar vakalarıyla ilgili net bir veri yok. Ancak çözüm önerilerine ulaşmak mümkün. Singapur, Tokyo, Londra, Seul, Paris, Toronto, Berlin ve Amsterdam gibi büyük metropoller, farklı yaklaşımlarla bu soruna çözüm üretmeye çalışıyor.

SİNGAPUR: DÜNYANIN İLK PLATFORM KAPISI SİSTEMİ

1987 yılında Raffles Place istasyonunda dünyanın ilk platform kapısı sistemini uygulayan Singapur, bu alanda öncü oldu. %100 etkinlik oranıyla tamamen başarılı olan sistem, diğer Asya şehirlerine model oldu.

TOKYO: TEKNOLOJİ VE PSİKOLOJİ BİRLEŞİMİ

Japonya, dünyada en yüksek intihar oranlarına sahip ülkelerden biri. Tokyo metrosu, platform kapıları ve mavi LED ışıklar gibi teknolojik çözümlerle bu sorunla mücadelede en kapsamlı yaklaşımı sergiliyor. 2017'de 882 istasyona kurulum planlandı, 2031'de tam kapsama hedefleniyor.

LONDRA: FİZİKSEL VE EĞİTİMSEL ÇÖZÜMLER

Londra metrosu, 1919'dan beri ray altı çukur sistemi kullanıyor. Hem fiziksel hem de eğitimsel yaklaşımlarla soruna çözüm üretiyor. Personel eğitimi ve CCTV sistemleri ile desteklenen çözümler uygulanıyor.

SEUL: TAM KAPALI SİSTEM VE VERİ TEMELLİ YAKLAŞIM

Güney Kore, 2009'da tam platform kapısı sistemini tamamladı. Mavi LED ışıklar ve AI destekli güvenlik sistemleri ile intihar önleme konusunda en sistematik yaklaşımı sergiliyor.

PARİS: OTOMATİK SİSTEMLER VE SOSYAL DESTEK

Paris metrosu, özellikle otomatik sürücüsüz hatlarda uzun süredir platform kapıları kullanıyor. SOS Amitié yardım hattı ve istasyonlardaki bilgilendirici tabelalar ile sosyal destek sağlıyor.

TORONTO: YAPAY ZEKA DESTEKLİ İZLEME SİSTEMİ

Toronto Transit Commission, 2019'da York Mills istasyonunda yapay zeka destekli izleme sistemi uyguladı. Personel eğitimi ile birlikte erken müdahale için kritik bir çözüm sunuyor.

BERLİN: RAY ALTI ÇUKUR SİSTEMİ

Berlin'de 1995'ten beri Alexanderplatz istasyonunda ray altı çukur sistemi uygulanıyor. Uzun vadeli etkinlik verileri mevcut ve CCTV sistemleri ile destekleniyor.

AMSTERDAM: YARDIM HATTI VE TABELA SİSTEMİ

Amsterdam Centraal istasyonunda 2018'de yardım hattı ve bilgilendirici tabelalar uygulandı. Hollanda ruh sağlığı hizmetleri ile entegre çalışan sistem, düşük maliyetli bir çözüm sunuyor.

AB ülkeleri: En fazla intihar Batı Avrupa ülkelerinde

Avrupa resmi istatistik kurumu Eurostat'ın 2006–2023 verileri, Avrupa Birliği (AB) üye ülkelerindeki demiryolu hatlarında yaşanan intihar sayısının 2010'da artmaya başlayıp 2012'de zirveyi gördüğünü ve sonraki yıllarda kademeli olarak azaldığını gösteriyor.

DURKHEIM TEORİSİ: İNTİHAR TİPLERİ

Fransız sosyolog Émile Durkheim'ın 1897'de yayımladığı "İntihar" çalışması, intihar olgusunu sosyolojik bir perspektifle ele alan ilk kapsamlı araştırmadır. Durkheim, intiharı bireysel bir psikolojik olay olarak değil, toplumsal faktörlerin etkilediği sosyal bir olgu olarak inceler.

EGOİSTİK İNTİHAR: ALMANYA VE FRANSA ÖRNEĞİ

Almanya ve Fransa'daki yüksek intihar oranları, Durkheim'ın egoistik intihar teorisini doğrular. Bu ülkelerde sosyal izolasyon, ekonomik baskı ve kültürel değişim etkili oluyor. Almanya'da 2006-2023 arasında 13.017 intihar vakası, Fransa'da 5.339 vaka bu teorinin güçlü kanıtlarıdır.

ANOMİK İNTİHAR: İTALYA VE İSPANYA'DA NORM ÇATIŞMASI

İtalya ve İspanya'daki intihar desenleri, anomik intihar teorisini destekler. Ekonomik krizler, sosyal değişim ve kurumsal güvensizlik bu tipe neden olur. İtalya'da 2.441, İspanya'da benzer oranlarda intihar vakası, toplumsal düzenin bozulduğu dönemlerde artış gösterir.

ALTRUİSTİK İNTİHAR: DOĞU AVRUPA'DA KOLEKTİF DEĞERLER

Doğu Avrupa ülkelerindeki intihar desenleri, altruistik intihar teorisini yansıtır. Güçlü grup bağları, kolektif sorumluluk ve geleneksel değerler bu tipe neden olur. Polonya, Macaristan, Romanya gibi ülkelerde düşük intihar oranları, güçlü sosyal bağların koruyucu etkisini gösterir.

FATALİSTİK İNTİHAR: MARMARAY ÖRNEĞİ

Marmaray'daki intihar vakaları, fatalistik intihar teorisinin en net örneğidir. Aşırı kontrol, umutsuzluk ve sosyal baskı bu tipe neden olur. Marmaray'daki intihar vakalarının özellikleri: genç yaş grubunda yoğunlaşma, eğitimli bireylerde daha sık görülme, sosyal medyada yaygınlaşma.

DURKHEIM TEORİSİ VE MARMARAY BAĞLANTISI

Marmaray intiharları, Durkheim'ın teorisinin güncel bir uygulamasıdır. Fatalistik, anomik ve egoistik özellikler bir arada görülür. Marmaray örneği, modern kent yaşamında farklı intihar tiplerinin bir arada görülebileceğini ve bunların karmaşık sosyal dinamiklerle ilişkili olduğunu gösterir.

Uzman Görüşü: "Her intihar davranışı öncelikle bir yardım çığlığıdır"

Türkiye Psikiyatri Derneği Krize Müdahale ve İntiharı Önleme Çalışma Birimi Üyesi Doç. Dr. Yunus Hacımusalar'a göre, intihar düşüncesi olan birinin yönteme erişim kolaylığı, riski ciddi şekilde artırıyor. Tren ve metro gibi alanların intihar aracı olarak kullanılmasının nedenlerinden birinin de bu olduğunu söyleyen Hacımusalar, "Bir yönteme ulaşmak ne kadar kolaysa bu risk de o kadar artar. Ayrıca kişinin intihar yöntemiyle ilgili ayrıntılı planlar yapması ve yoğun düşünceler, kişinin hayatta kalma ihtimalini en aza indiren yöntemi seçmesine neden olabilir" dedi. Hacımusalar'a göre intihar, her şeyden önce bir yardım çığlığı olarak değerlendirilmeli: "İntihar; kişinin içinde bulunduğu ruhsal, sosyal, çevresel ve/veya ekonomik gibi stres olaylarıyla baş edemediğini ve yardıma ihtiyacı olduğunu gösteren bir halk sağlığı sorunudur. Bu eylemlere özenilebilecek anlamlar yüklemek, kişiye özel bir statü kazandırmak veya sorunun çözüm yollarından biri olarak sunmak son derece sakıncalıdır. Bu, intihar davranışının bulaşıcılığını artırabilir." Hacımusalar, Marmaray yönetiminin yaşanan olayları "intihar" yerine "üzücü bir olay" şeklinde duyurmasını da değerlendirdi. İntihar haberlerinin hazırlanış biçiminin büyük önem taşıdığını söyleyen Hacımusalar, "İntihar haberleri, kaybedilen kişinin yakınları ile kendine zarar verme düşüncesi olan kişiler ve toplumda farklı etkiler yaratır. Bu nedenle haberlerin sunumunda insani, etik ve psikiyatrik ilkeler gözetilmeli. Haberin okunma oranını artırmaya yönelik unsurlar, intihar gibi özel konularda ciddi ve geri dönüşü olmayan zararlar doğurabilir" dedi.

Sonuç

Marmaray hattında yaşanan intihar vakaları, sadece bir ulaşım sorunu değil, aynı zamanda toplumsal bir sağlık sorunudur. Bu vakaların önlenmesi için hem fiziksel hem de psikososyal önlemlerin birlikte uygulanması gerekiyor. Dünyadan örnekler gösteriyor ki, bu sorunla mücadelede başarılı olmak mümkün. Ancak bunun için kararlılık, kaynak ve toplumsal farkındalık gerekiyor.